Gela guztietan dago dislexia duen umeren bat
Mikel Mujika – Astelehena, 2017ko Martxoaren 13a – Noticias de Guipúkoa egunkariko artikulua
Haur Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako irakasleek psikologia kognitiboko ikastaroak jaso beharko lituzkete.
Donostia – Estatistikei erreparatuz gero, Euskadiko ikasgela guztietan gutxienez ikasle bat egongo litzateke, ziurrenik bi, dislexiarekin: nahasmen espezifiko eta larria, irakurketari eragiten diona. Arazo horrek denboran irauten du eta ez da sendatzen, baina azkar detektatuz eta teknika egokiak erabiliz konpon daiteke. Biztanleriaren % 3ri eragiten dio gutxienez, % 10i arte, zenbatespen zorrotzenen arabera. Prebalentzia aldatu egiten da hizkuntzaren eta herrialdearen arabera, baina euskara eta gaztelania ez dira datu okerrenak dituzten hizkuntzak, ingelesarekin edo frantsesarekin alderatuz gero.
Ikaskuntzaren nahasmendu hori duten pertsonak ez dira gutxiago adimentsuak.
Baina horrek dakarren trabak eskola-porrotera, depresiora edo agresibitatera eraman ditzake. Eskolan porrot egin duten heldu askok ez dute jakingo dislexia dutenik. Handicap handiena bere diagnostiko berantiarra da, nekez antzematen baita bederatzi urte bete baino lehen, eta ordurako berandu da», ziurtatu du Marie Lallier adituak, Basque Center on Cognition, Brain and Language (BCBL) erakundeko ikertzaileak. Zentro honek eta Eureka! Zientzia museoak Garunaren Astearen hirugarren edizioa antolatu dute gaur hasi eta ostirala bitartean. Helburua da gizarteari gure aginte zentroaren funtzionamendua bezalako gai konplexu bat hurbiltzea. Dislexia izango da jorratuko den gaietako bat eta erakusketa bat izango du.
BCBLko ikertzaileak dislexiaren detekzio goiztiarrean lanean ari dira
Eta horretarako, lau urtetik aurrerako haurrekin probak egiten ari dira, ikastetxeekin hitzarmenak eginez eta guraso boluntarioekin akordioak sinatuz.
«Elektroentzefalografia bidez ari gara lanean: elektrodoak dituen txano bat, eta garunaren jarduera grabatzen da. Zeregin hori umearentzat ipuin bat entzutean datza, burmuinaren jarduera grabatzen ari garen bitartean. Helburua da indize batzuk neurtzea, haurrak bi urte geroago irakurtzeko zailtasunak izango dituen aurreikusteko. Urteetan zehar jarraipena egin behar dugu, irakurtzen ikasi arte. Ikerketa horiek urteak behar dituzte eta diru asko balio dute, eta hemen egiten ari dira, Donostian, Lallierrek dioenez.
Oraingoz, eta etorkizunean detekzio goiztiarra egiteko elementu sendoagoak egon arte, jokabide-elementuek baino ezin dute ondorengo dislexia baten garapenaz ohartarazi: asko hitz egiten ez duten edo asko kostatzen zaien, edo eskolan soinuekin jolasteko arazoak dituzten… haurrek alertan jarri behar gaituzte -dio Lallierrek-, baina horrek ez du esan nahi dislexia garatuko dutenik. Zaindu beharreko seinale bat besterik ez da.
Gainera, dislexia guztiak ez dira berdinak.
– Bakoitza desberdina da eta haur bakoitza ere desberdina da, baina badira metodo eta entrenamendu batzuk garun desberdin hori egoeretara egokitzeko, haurra hobeto egon dadin eta estrategiak aurki ditzan. Garuna oso malgua da eta beste gauza batzuk ikas ditzake. Dislexia duen haur batek ez du modu berean irakurriko, baina horretarako beste bide batzuk aurkituko ditu, baina agian gehixeago kostatuko zaio, Lallierrek dioenez.
Herentziazko faktorea
Eskola da detekzio-puntu nagusia, baina gurasoek ere kontzientzia izan dezakete, anaia zaharrenak dislexia izan badu, adibidez, zati genetiko bat dagoelako, hereditarioa; ez da horregatik bakarrik, baina familian dislexiko bat badago, nahaste hori garatzeko arriskua handiagoa da. Ez du esan nahi egingo dudanik, baina tant batean egon behar da.
